در سال ۱۴۰۴، بازار میوه ایران با یکی از بی‌سابقه‌ترین نوسانات قیمتی خود مواجه شد. خرمالو، میوه‌ای پاییزی و پرطرفدار، در مدت کوتاهی از یک میوه در دسترس به محصولی نسبتاً لوکس تبدیل شد. افزایش شدید قیمت این میوه پرسش‌های زیادی را در میان مردم، فعالان بازار و حتی تولیدکنندگان صنایع تبدیلی ایجاد کرد. چرا قیمت خرمالو تا این اندازه افزایش یافت؟ چه عواملی در پشت پرده این گرانی وجود دارد؟

در این گزارش تحلیلی، ضمن بررسی دقیق دلایل افزایش قیمت خرمالو، نگاهی هم خواهیم داشت به نقش تولیدکنندگان داخلی در مدیریت زنجیره تأمین و ارزش‌افزوده.

چرا قیمت خرمالو در ۱۴۰۴ به این حد سرسام‌آور رسید؟

۱. تغییرات اقلیمی

در سال ۱۴۰۴، تغییرات آب‌وهوایی در بسیاری از مناطق کشور، به‌ویژه در شمال ایران، خسارات قابل‌توجهی به باغات خرمالو وارد کرد. سرمای ناگهانی در اواخر بهار و وقوع تگرگ در برخی نقاط مازندران و گیلان، باعث ریزش گل‌ها و کاهش قابل‌ملاحظه باردهی درختان شد. به گفته کارشناسان کشاورزی، تولید خرمالو در برخی مناطق تا ۴۰ درصد کاهش یافت.

از سوی دیگر، تغییر الگوهای بارندگی و کاهش منابع آبی نیز به چالش‌های جدی در آبیاری باغات دامن زد. بسیاری از کشاورزان مجبور شدند سطح زیر کشت را کاهش دهند یا به کشت‌های مقاوم‌تر روی آورند. در نتیجه، عرضه خرمالو به بازار به میزان قابل‌توجهی کمتر از تقاضا شد و طبیعی است که این شکاف قیمتی، عامل اصلی جهش قیمت‌ها باشد.

۲. افزایش هزینه‌های تولید و توزیع

افزایش هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و بسته‌بندی، یکی دیگر از عوامل کلیدی گرانی خرمالو در سال ۱۴۰۴ محسوب می‌شود. در سال گذشته، نرخ سوخت، مواد بسته‌بندی و حتی کارگر فصلی رشد چشمگیری داشت. با توجه به این‌که خرمالو جزو میوه‌های حساس و فاسدشدنی است، هزینه‌های نگهداری و حمل آن تا بازار بسیار بالا رفته است.

بسیاری از باغداران اعلام کرده‌اند که در صورت ثبات اقتصادی و کاهش هزینه‌های لجستیکی، امکان کاهش قیمت خرمالو در سال آینده وجود دارد، اما در شرایط کنونی، هزینه تمام‌شده محصول به‌طور طبیعی بالا رفته است.

۳. افزایش صادرات و جذابیت بازار خارجی

در سال ۲۰۲۵، خرمالوی ایرانی به‌ویژه از نوع شمالی، در بازارهای صادراتی از جمله روسیه، قطر، عمان و امارات با استقبال چشمگیری روبه‌رو شد. کیفیت بالا، طعم خاص و رنگ جذاب خرمالوی ایران موجب شد تاجران خارجی حاضر باشند برای خرید این محصول قیمت‌های بالاتری بپردازند. این امر هرچند از نظر اقتصادی برای کشور مثبت است، اما در نتیجه باعث شد بخش قابل‌توجهی از خرمالوهای مرغوب راهی بازار خارجی شود و عرضه داخلی کاهش یابد.

صادرات اگرچه به رونق کشاورزی کمک می‌کند، اما در کوتاه‌مدت، فشار قیمتی بر بازار داخل وارد می‌کند؛ مسئله‌ای که در سال ۱۴۰۴ کاملاً مشهود بود.

۴. نقش واسطه‌ها و نبود نظارت مؤثر

در کنار عوامل طبیعی و اقتصادی، نقش واسطه‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. نبود سیستم یکپارچه توزیع و خرید مستقیم از کشاورز باعث شده بخشی از خرمالوهای تولیدی، در انبارهای واسطه‌ها نگهداری شود تا در زمان اوج تقاضا با قیمت بالاتر عرضه گردد.

در برخی موارد، گزارش‌هایی از احتکار موقت و بازارسازی مصنوعی نیز منتشر شد. این رویه نه‌تنها باعث التهاب در بازار می‌شود بلکه سود اصلی را از جیب مصرف‌کننده خارج کرده و به حلقه‌های واسطه‌ای می‌رساند.

۵. تغییر الگوی مصرف

در سال‌های اخیر، ذائقه مصرف‌کنندگان ایرانی تغییرات محسوسی کرده است. استفاده از میوه‌های خاص در رژیم‌های غذایی سالم، تهیه دسرهای خانگی و حتی خوراک‌های فانتزی، باعث افزایش تقاضا برای میوه‌هایی مانند خرمالو شده است.

از سوی دیگر، صنایع تبدیلی نیز به این جریان دامن زده‌اند. تولیدکنندگان چیپس میوه، اسموتی و میان‌وعده‌های طبیعی، از خرمالو به عنوان ماده اولیه محبوب خود استفاده می‌کنند. این موضوع باعث شده خرمالو از یک میوه فصلی به کالایی پرکاربرد در صنایع غذایی تبدیل شود.

۶. نقش صنایع تبدیلی در تعادل بازار

در چنین شرایطی، صنایع فرآوری میوه نقش مهمی در جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده ایفا می‌کنند. یکی از برندهای پیشرو در این حوزه، صنایع غذایی موژان است؛ شرکتی که با سابقه‌ای بیش از یک دهه فعالیت در تولید میوه خشک، توانسته پلی میان کشاورزی سنتی و فناوری نوین ایجاد کند.

معرفی صنایع غذایی موژان

این شرکت فعالیت رسمی خود را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده و از همان ابتدا هدف خود را بر تولید محصولات سالم، طبیعی و باکیفیت قرار داده است.

صنایع غذایی موژان، با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن خشک‌سازی و مدیریت علمی تولید، توانسته محصولاتی ارائه دهد که نه‌تنها در داخل کشور بلکه در بازارهای جهانی نیز مورد استقبال قرار گرفته‌اند. این مجموعه، اولین و برترین تولیدکننده میوه خشک و میوه‌های اسلایس‌شده در ایران است و به عنوان اولین تولیدکننده دارای مجوز رسمی از وزارت بهداشت و درمان شناخته می‌شود.

امروز موژان با افتخار صادرکننده میوه خشک به بیش از ۱۰ کشور جهان است و با دریافت گواهینامه نشان حلال، گامی مهم در گسترش بازارهای بین‌المللی برداشته است.

آدرس وبسایت: mojan-co.com
آدرس کارخانه: رباط کریم، شهرک صنعتی نصیرآباد، خیابان ارغوان ۴، پلاک B
 تلفن کارخانه: ۰۲۱۵۶۳۹۱۹۳۶
موبایل: ۰۹۱۲۳۲۵۰۱۹۰
 ایمیل: info@mojan-co.com

تجربه سال‌ها فعالیت، رعایت استانداردهای بین‌المللی و استفاده از نیروهای متخصص باعث شده برند موژان به‌عنوان یکی از نام‌های معتبر در صنعت میوه خشک ایران شناخته شود.

در نتیجه

گرانی خرمالو در سال ۱۴۰۴ نتیجه عوامل طبیعی، اقتصادی و ساختاری مانند تغییرات اقلیمی، افزایش هزینه‌ها، رشد صادرات و فعالیت دلالان است که قیمت این میوه را به‌شدت بالا برده‌اند.
صنایع تبدیلی با بهره‌گیری از فناوری روز و استانداردهای جهانی، خرمالو را به محصولی ماندگار تبدیل کرده و از هدررفت آن جلوگیری می‌کنند تا ارزش کشاورزان حفظ شود.
آینده بازار خرمالو به برنامه‌ریزی بهتر، حمایت از تولیدکنندگان و توسعه صنایع فرآوری بستگی دارد و بخش مهمی از این مسیر در حال پیشرفت است.